Program posiedzenia
Uniwersyteckiej Komisji Nauki
16 stycznia 2015

Miejsce spotkania: Uniwersytet Warszawski
Adres: ul. Krakowskie Przedmieście 26/28
00-927 Warszawa
Stary BUW, III piętro, Sala Senacka (308)

 

SPRAWOZDANIE Z POSIEDZENIA UNIWERSYTECKIEJ KOMISJI NAUKI
16 stycznia 2015, Uniwersytet Warszawski

1. Otwarcie Sesji UKN.
Posiedzenie otworzył przewodniczący UKN, prof. Ryszard Dębicki, który powitał uczestników spotkania oraz przedstawił pokrótce plan spotkania.

2. Następnie głos zabrał prof. Alojzy Z. Nowak, Prorektor ds. Nauki i Współpracy Uniwersytetu Warszawskiego.
Prof. Nowak przedstawił zebranym aktualną sytuację Uniwersytetu Warszawskiego. Tak jak inne uczelnie, Uniwersytet Warszawski zmaga się z brakiem środków na różne niecierpiące zwłoki inwestycje, np. na remont akademików. Szanse na zdobycie funduszy są niewielkie ze względu na kryzys oraz niż demograficzny.
Rektor przybliżył również pokrótce stan potencjału naukowego uczelni. UW zatrudnia około 7 tysięcy osób, z czego połowa to nauczyciele akademiccy.
Dla naświetlenia trendu uczelni prof. Nowak przytoczył przykład: w pierwszym konkursie NCN na OPUS z UW złożono 140 wniosków – otrzymano 76 decyzji pozytywnych, w 2014 złożono 908 wniosków – otrzymano 380.
Wszędzie można odnotować tendencję wzrostową, jeśli idzie o aplikacje, zrozumiałe jest również to, że przy tak wysokim aplikowaniu współczynnik sukcesu maleje. Ambicją Uniwersytetu Warszawskiego nie jest jednak konkurowanie z uczelniami krajowymi, warto dążyć do takiej sytuacji, by można było aspirować do współzawodnictwa z czołówką np. uczelni niemieckich, francuskich czy brytyjskich. Gdyby którykolwiek uniwersytet polski mógł pokusić się o znalezienie się wśród najlepszych uczelni w Europie, byłoby to z korzyścią dla wszystkich polskich szkół wyższych, gdyż zmieniłoby to postrzeganie całego środowiska. Niektóre instytuty lub wydziały UW są wysoko notowane, tak jak np. Wydział Fizyki, plasujący się na 5/6 miejscu w rankingach europejskich. Są również wydziały społeczno-humanistyczne, które bardzo się podciągnęły w ostatnich 3-4 latach.

Dyskusja:
Prof. Ryszard Dębicki, UMCS; Prof. Szczepan Biliński, UJ; Prof. Jacek Witkoś, UAM; Prof. Stanisław Kistryn, UJ; Prof. Grzegorz Węgrzyn, UG; Prof. Jerzy Jaroszewski, UWM; Prof. Andrzej Kowalczyk, UŚ; Prof. Beata Godlewska-Żyłkiewicz, UwB.

Na wielu uniwersytetach poziom aplikacji nie spadł, jednak w obliczu aktywności reszty środowiska współczynnik sukcesu znacząco spadł. Możliwy scenariusz jest taki, iż na uczelniach, gdzie jest wysoki współczynnik sukcesu, zainteresowanie udziałem w projektach badawczych będzie wzrastać, zaś ponoszący kilka razy z rzędu wnioskujący z jednostek odnoszących mniejsze sukcesy zniechęcą się do ponownego składania wniosków na projekty, przewidując kolejną porażkę. Prowadzi to do zamykania pewnych linii badawczych i w konsekwencji do spadku poziomu dydaktyki. Dopóki w NCN kryterium pierwsze, w dużej mierze ważące o przyznaniu bądź odrzuceniu wniosku o grant, się nie zmieni, to duża różnica pomiędzy uczelniami również nie zostanie zniwelowana. Te jednostki, które są wiodące, piszą bardzo wysoko szacowane granty, wręcz przeszacowane - i je dostają, podczas gdy w ramach tej samej kwoty dofinansowanie byłoby wystarczające na pokrycie kosztów większej ilości projektów. Temat ten powinien być przedyskutowany na najbliższym spotkaniu Komisji w Gdańsku.
Na poziomie uczelni brak instrumentów do podtrzymywania zainteresowania środowiska składaniem kolejnych wniosków na realizację projektów badawczych. Tworzy się systemy projakościowe, jednak jest to metoda mało skuteczna. Temat również wart jest dyskusji – jak zmotywować środowisko do dążenia do bycia konkurencyjnym na arenie międzynarodowej, przynajmniej w pewnych obszarach, zwłaszcza, że wysokość nakładów w stosunku do efektów mamy bardzo wysoki. Poziom finansowania decyduje jednak o poziomie efektów i na to nie można zamykać oczu. Na niektórych uczelniach przygotowuje się regulaminy dot. finansowania ze źródeł zewnętrznych, padła jednak konstatacja, że regulaminy takie nie powinny być zbyt szczegółowe i zawiłe.

Prof. Kistryn poinformował, iż na badania statutowe uczelnie mają dostać do dyspozycji środki w takiej samej wysokości, jaka była dotychczas. W związku z planowanymi zmianami w przepisach dotyczących BST pojawiła się obawa dotycząca wzmożonych problemów utrzymaniem infrastruktury. Do końca marca uczelnie mają przygotować regulaminy udostępniania infrastruktury badawczej. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego obiecało udostępnić przykładowe wersje regulaminów, miał też powstać rodzaj podręcznika, który pomógłby przy formułowaniu takich zarządzeń i dekretów, gdyż część zapisów powinna być wspólna dla wszystkich uczelni – niestety, obietnice jak dotąd nie zostały dotrzymane.

3. Drugą część spotkania rozpoczął JMR Uniwersytetu Warszawskiego, prof. Marcin Pałys.
Prof. Pałys omówił pokrótce bieżące inicjatywy Uniwersytetu Warszawskiego, dotyczące finansowania nauki. Pierwszą grupę wydatków stanowi Horyzont 2020 i wsparcie dla działań w jego ramach, drugą – badania statutowe i wyniki kategoryzacji, które stają się ważnym czynnikiem poziomu finansowania, trzecią – znalezienie równowagi między inwestycjami i badaniami naukowymi.
Przy finansowanie grantowym rolę odgrywa wiele czynników. Naukowcy są zachęcani do składania wniosków na granty, bo im więcej składają, tym więcej dostają, ale wszystko zależy od budżetu. Przy tym samym budżecie, im więcej osób składa wnioski na granty, tym współczynnik sukcesu maleje. To podważa argument, żeby składać więcej wniosków. NCN apeluje o wsparcie dotyczące wysokości środków przyznawanych Centrum na dofinansowanie projektów badawczych.
Jednym z głównych tematów dyskusji prorektorów ds. naukowych jest na pewno zagadnienie, jak konkurować o środki nie tylko w Polsce, ale również na arenie międzynarodowej, jakie powinny być mechanizmy, by o środki aplikować skutecznie. Ostatni konkurs w Horyzoncie 2020 pokazał, że na razie skuteczność mamy niewielką. Ważną częścią tej dyskusji jest również ścieżka kariery naukowca, gdyż to, czy będą pojawiały się wnioski i ile ich będzie, jest związane z tym, jaką rolę odegrają te działania w możliwościach awansu i rozwoju kariery naukowej. Kolejnym ważnym wątkiem w dyskusji jest również tworzony np. przez media podział na „starych” i „młodych”, czyli próba spojrzenia na środowisko uczelniane w kategoriach dwóch grup, które są przeciwstawiane sobie i rządzące się innymi regułami. Warte dyskusji są również zagadnienia dotyczące stopni i tytułów – polityka i kryteria.

Dyskusja:
Prof. Ryszard Dębicki, UMCS; Prof. Alojzy Z. Nowak, UW; Prof. Szczepan Biliński, UJ.


4. Głos zabrał prof. Maciej Zabel, Przewodniczącego Komitetu Ewaluacji Jednostek Naukowych
Omówił on projekt zmian w ocenie parametrycznej i kategoryzacji jednostek naukowych w 2017 roku. Od 1 stycznia 2015 rozpoczęła się nowa kadencja KEJN. Projekt, który przedstawił KEJN, został przyjęty po licznych dyskusjach i konsultacjach, m.in. na posiedzeniach KRASP, Prezydium PAN, KRUP, KRAUM oraz kierownictwa MNiSW i dokumentach KPN, Wydziałów PAN i in., a także ankiety przeprowadzonej wśród Jednostek Naukowych. Powszechnie uznano, że parametryzacja 2017 powinna być kontynuacja poprzedniej, ale że wymaga ona zmian, uzupełnień i dopracowania wielu szczegółów i rozwiązań. Ocena ma charakter parametryczny z elementami eksperckimi, co najsilniej jest wyrażone w ocenie wg Kryterium 4 oraz wyborze Jednostek Naukowych do kategorii A+.
Szczególny nacisk KEJN położył na następujące zagadnienia:
• umiędzynarodowienie badań naukowych
• promowanie interdyscyplinarności, określenie heterogenności Jednostek Naukowych i tworzenie Grup Wspólnej Oceny (GWO)
• wprowadzenie nowych zasad punktacji monografii
• wprowadzenie systemu popierania projektów badawczych międzynarodowych i innowacji
• uproszczenie i dopracowanie zasad porównania parami
• uszczegółowienie oceny kryterium 4 „Pozostałe efekty działalności naukowej”
• szersze uwzględnienie innowacyjności, w tym Karty Aplikacji i Wdrożeń
• doprecyzowanie zasad punktacji przychodów jednostki w ramach kryterium 3
• ustalenie nowych zasad typowania jednostek do Kategorii A+
• uściślenie punktacji dorobku artystycznego w kryterium 1 „Osiągnięcia naukowe i twórcze”
• zmiany w zakresie kryterium 2 „Potencjał Naukowy”
• inne, w tym dotyczące liczny N0, wag, uproszczeń i podniesienia rangi patentów
• szczególne docenianie pozyskiwania środków na realizację projektów badawczych ze źródeł międzynarodowych, w tym głównie ze środków UE
• odpowiednie punktowanie udziału w międzynarodowych przedsięwzięciach badawczych, a także nagród i wyróżnień o charakterze międzynarodowym
• docenienie tzw. „międzynarodowej widoczności” jednostki naukowej i jej wpływ na naukę światową
• doprecyzowanie znaczenia pozycji międzynarodowej przy ustalaniu wartości ocen Jednostek Referencyjnych
• zwiększenie punktacji za uzyskane patenty międzynarodowe
• rekomendacja utrzymania wysokiej punktacji i systemu wag za publikację w czasopismach znajdujących się w obiegu międzynarodowym (Lista A)
Prof. Zabel przybliżył pokrótce zasady tworzenia i przypisywania jednostek naukowych do Grup Wspólnej Oceny. GWO tworzone są z uwzględnieniem podobieństwa Jednostek Naukowych w oparciu o:
• profil działalności naukowo-badawczej publikacji ustalany m.in. w porozumieniu z Zespołem ds. Czasopism
• uprawnienia jednostek do nadawania stopni naukowych
• strukturę potencjału naukowego (dyscypliny naukowe, w których pracownicy uzyskali stopnie lub tytuł naukowy)
• podobieństwo w innych aspektach działalności badawczej jednostek (np. wdrożenia, efekty materialne etc.)
Niejednorodna Jednostka Naukowa (NJN) to taka jednostka, której dorobek naukowy wykracza poza dziedzinę nauk.
Następnie prelegent omówił nowe zasady oceny monografii naukowych, gdzie doprecyzowano definicje i wykluczenia. Zrezygnowano z wyróżnienia języków obcych oraz kategorii języka podstawowego – w nowej ocenie wszystko będzie mogło otrzymać maksymalnie 25 pkt. Wprowadzono kategorię „monografii wybitnej” – można za nią otrzymać maksymalnie 50 pkt.
Do końca czerwca br. projekt rozporządzenia powinien być gotowy, do września powinien trafić do konsultacji środowiskowych.

Dyskusja:
Prof. Ryszard Dębicki, prof. Stanisław Kistryn, prof. Stanisław Czopek, Ks. prof. dr hab. Józef Stala, prof. Andrzej Kowalczyk, prof. Beata Godlewska-Żyłkiewicz.

5. Prof. Alojzy Nowak omówił temat dotyczący problemów, z którymi boryka się Uniwersytet Warszawski.
Ilość aplikacji o granty wzrosła, co nie znaczy, że wzrasta współczynnik sukcesu. Nie wiadomo, czy aplikacje są słabsze, czy z powodu określonej puli pieniędzy środki nie są w pewnym stopniu przekierowywane do innych ośrodków. Potrzebne są publikacje w dobrych czasopismach lub udział w ważnych konferencjach – uczelnia bardzo wspiera tu jest duże wsparcie uczelni dla naukowców, co bardzo motywuje naukowców. Problemem dla Uniwersytetu Warszawskiego jest rejonizacja, która nie jest dla nas wygodna, gdyż w naszym ośrodku znajduje się kilka bardzo dobrych uczelni, które w sposób skuteczny konkurują z Uniwersytetem Warszawskim o dobrych studentów.

6. Następne spotkanie planowane jest na 11-14 czerwca 2015 na Uniwersytecie Gdańskim,
kolejne - 8-10 października 2015 na Uniwersytecie Łódzkim.


 


 

ARCHIWUM Z IV KADENCJI UKN

Nad zawartością strony czuwa mgr Beata Kryśkiewicz
Wszelkie uwagi i komentarze dotyczące strony prosimy kierować do:  beatabest@adm.uw.edu.pl

Ostatnia modyfikacja: poniedziałek, 05 grudnia 2016